İnsanoğlunun karşılaştığı en büyük salgınlardan birisi olan Covid-19 sadece insanların hayatını değil şehirlerin havasını da değiştirdi.
Pandemiyle mücadele eden neredeyse tüm ülkeler sokağa çıkma yasağı olmak üzere insanlar için ciddi kısıtlamalar getirdi. Bu kısıtlamalar şehir kirliliği yaratan atmosferik ortamın bize ne söylediğini gösterebilir mi? Aralık ayında, bilim insanları, Amerikan Jeofizik Birliği yıllık toplantısında bu kısıtlamaların atmosferik yapımızı nasıl etkilediğine dair verileri paylaştı.
Bu kısıtlamarın sera gazı emisyonlarını düşürdüğü ve insanlar tarafından üretilen sismik ses dalgalarını azalttığı zaten biliniyordu.
Şehir kirliliği zannedildiği kadar düşmedi.
Fakat bu düşüşler uzun soluklu olmadı. Çünkü, yaz mevsiminin girmesiyle beraber ülkeler kısıtlamaları esnetti ve özellikle turizm bölgelerinde ciddi insan trafikleri yaşanmaya başladı. 2020 yılının Nisan ayında fosil yakıtlarından kaynaklanan karbondioksit 2019 yılına göre %17’lik bir düşüş gösterse de yıl sonuna doğru karbondioksit emisyonları 2020 yılı içinde 2019 yılına göre sadece %7 bir düşüş göstermiş oldu.
Ancak yine de insan faaliyetindeki bu keskin durma, bilim insanları için şehirlerdeki atmosferik kirleticilerin karmaşık kimyasını inceleme adına eşi bulunmaz bir deney ortamı yaratmış oldu. Bir çok şehirdeki kötü hava kalitesinin nedenlerini bu kısıtlamalar sayesinde daha iyi anlamak mümkün olabilir.
Dumanın temel bileşenlerinden biri olan ozon öncüllerinin bölgesel veya yerel konsantrasyonlarını nasıl değiştirdiğine dair dünyanın dört bir yanındaki şehirlerden elde edilen çok sayıda veri var. Bu öncüler , petrol ve gaz endüstrisi tarafından üretilen metanın yanı sıra her ikisi de araç trafiğinden kaynaklanan nitrojen oksitleri ve uçucu organik bileşikleri ihtiva ediyor. Uydular sayesinde bilim insanları, atmosferimizi kirleten bu kirleticilerin seviyelerinin nasıl değiştiğini değerlendirebilirler.
Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’nden Troposfer Kimyacısı Jessica GILMAN.
Tabi, şehir kirliliğinden elde edilen verilerle küresel bir sonuca ulaşmak o kadar da kolay değil. Ayrıca şehir kirliliği rüzgar ve yağmurlardan etkilendiği gibi güneş ışığı ile fotokimyasal etkileşimlerden de etkileniyor. Şehir kirliliğinin yoğunluğunun mevsimsel olarak farklılık göstermesi de işin cabası.
ABD son birkaç yıldır hava kirliliğine sebep olan gazları azaltmak için adımlar attı . Fakat bu adımlar ozon seviyelerinde bariz bir düşüşe neden olmadı.
Washington Bothell Üniversitesi’nden Çevre Kimyacısı Dan Jaffe
ABD’deki şehir kirliliği üzerine çalışmalar yapan Çevre Kimyacısı Dan Jaffe, 15 Mart’tan 23 Temmuz’a kadar New York City’de 2019 seviyelerine göre birkaç nitrojen oksit gazından birisi olan nitrojen dioksitte yüzde 21’lik bir düşüş yaşandığını söylüyor. Bilim insanları, ilkbahar aylarında kısıtlamalar daha sert uygulanmasına rağmen, yaz mevsiminde nitrojen dioksitin azalmasının şehrin ozon seviyesindeki değişimle güçlü bir bağı olduğunu ortaya çıkardığını da belirtiyor. Jaffe, bu verilere atıfta bulunarak, “Bu yıl yaz mevsiminde ozonda çok güçlü bir azalma görüyoruz” diyor.
Daha temiz şehirlere kavuşabilir miyiz?
Yaz aylarında ışı ve güneş ışığı atmosferde bulunan nitrojen dioksit gibi öncül gazlarla reaksiyona giriyor ve bu da zehirli bir ortam oluşturuyor. Bu bize şunu söylüyor; şehirlerde yaz aylarında nitrojen dioksit salınımın düşürülmesi için güçlü tedbirler alınmalı. Pandemi bittiğinde belki de devletler bu kısıtlama koşullarını iyi yorumlayarak bu tür tedbirleri alacak ve daha temiz şehirlere kavuşabileceğiz. Böyle bir politika değişimi başta astım olmak üzere solunum yolu hastalıklarıyla baş eden insanlar içinde sevindirici bir gelişme olurdu.
worfutcom.wordpress.com 